Σοκίνος, Λέλιος και Φαύστος

(Lelius e Fau-stus Socinus). Ιδρυτές του σοκινιανισμού, θρησκευτικού δογματικού κινήματος, που απέβλεπε όχι τόσο στη δημιουργία μιας νέας μεταρρυθμισμένης Εκκλησίας, όσο στη συστηματοποίηση, σ’ ένα ενιαίο και ορθολογικό σύνολο, ορισμένων φαινόμενων θεολογικής και ηθικής τάξης, των αναβαπτιστικών, πνευματικών και πανθεϊστικών αιρέσεων. Το κίνημα εγκαινίασε ο Λαίλιος (Σιένα 1525 - Ζυρίχη 1562), η επεξεργασία όμως και η διάδοση της διδασκαλίας οφείλεται στον ανιψιό του Φαύστο (Σιένα 1539 - Λούτσλαβιτς, Κρακοβία 1604), ο οποίος ίδρυσε στην Πολωνία μια ομάδα που την ονόμασε «σοκινιανή» ή των «Πολωνών Αδελφών». Τα διακριτικά χαρακτηριατικά του σ., ο οποίος καταπολεμήθηκε από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και από τους προτεστάντες, μπορούν να συνοψιστούν στον αντιτριαδισμό (άρνηση του δόγματος περί Αγίας Τριάδας)· στην άρνηση του προπατορικού αμαρτήματος και της αναγκαιότητας της Χάρης, περιορίζοντας την ηθική του ανθρώπου στην τήρηση των δέκα εντολών, στην προσφυγή στη Βίβλο και στην άρνηση κάθε εκκλησιαστικής μεσολάβησης· και σε ένα ορθολογισμό ουμανιστικής έμπνευσης που θεωρεί το λογικό επαρκές για την κατανόηση και ερμηνεία των βιβλικών κείμενων. Ο σ. είχε μεγάλη επίδραση στην ανατολική Ευρώπη, στην Ολλανδία και στην Αγγλία, όπου οι οπαδοί του, διωγμένοι από την Πολωνία, κατέφυγαν κατά τα τέλη του 17ου αιώνα.